Bienal Nedir ?
Bienal, Fransızca kökenli bir kelime olup, Fransızca ”her bir diğer yıl” anlamına gelen ve her iki yılda bir düzenlenen etkinliklere verilen isimdir. İşin özü ” İki yılda bir düzenlenen etkinlik” Türkçe’de en uygun tanım gibi. Genellikle kültürel ve sanatsal etkinlikler için kullanılmakta. Belki bizim kültürümüzde yeni bir terim ama en eski bienal 1895 yılından beri düzenlenen Venedik Bienali.
Türkiye‘de bienallerin başlangıcı ise 1987 yılıdır. Uluslararası İstanbul Bienali 1987 yılından bu yana düzenlenmektedir.
Dünyaca ünlü çağdaş sanatla ilgili bienal merkezlerinden bazıları Johannesburg, Sidney, Kwangju, Montreal, İstanbul, Havana, Berlin, Sao-Poulo, Venedik, Taipei, Dakar‘dır.
Bienallerin özüne bakacak olursak, aslında Doğu ile Batı’nın kaynaşması, global Dünya’nın birbirinden uzak kültür ve sanatlarının ve sanatçılarının bir araya gelmesi, çağdaş sanatçıların gelişimine olanak sağlayan bir oluşum olarak görebiliriz. Avrupa ve Birleşik Amerika dışındaki ülkelerin kendi içlerine dönük olmalarından dolayı sanat ve sanatçılarına dair bilgi sahibi olamazken, bienaller sayesinde çağdaş sanat ve sanatçıların keşfedilmesine ve Dünya’ya sunulmasına katkı sağladı.
Türkiye’de Bienalin Tarihçesi
İstanbul Kültür ve Sanat Vakfı (İKSV) tarafından 1987 yılından bu yana düzenlenmektedir. Farklı kültürlerden sanatçıları buluşturan İstanbul Bienali, her iki yılda bir güncel sanatın yeni keşiflerini bir araya getirerek izleyiciye sunuyor. Hem yurt içi hem de yurt dışından bir çok sanatçı, küratör ve eleştirmen arasında bir kültürel ağın kuruculuğunu yapıyor.
İstanbul Bienali, farklı bir eğilim oluşturarak sanatçıların yapıtları aracılığı ile birbirleri ve izleyicileri arasındaki etkileşimi sağlamayı amaçlayan bir modeli benimsiyor. Türkiye ve bulunduğumuz coğrafya üzerinde en geniş çaplı uluslararası sanat sergisidir. Sanat sergisinin yanında seminerler, söyleşiler ve atölye etkinlikleri ile çok boyutlu bir bienal.
Günümüze kadar 15 bienale ev sahipliği yapan İstanbul , Uluslararası alanda kendisini bienalleri ile de duyurmuştur.
Türkiye Bienalleri
4. Uluslararası Mardin Bienali
2010 yılından bu yana düzenlenen bienal, hem kendi coğrafyası hem Dünya’da önemli başarılara imza atmıştır. Bu yıl ”Sözden Öte” başlığı ile 4 Mayıs – 4 Haziran 2018 tarihleri arasında 4. kez gerçekleştirilecek.
”Uluslararası Bienal Derneği’‘ ne üye olmaya hak kazanmış olan Mardin Bienali‘nin direktörlüğünü Döne Ötyam yapmaktadır. Fırat Arapoğlu, Nazlı Gürlek ve Derya Yücel‘den oluşan küratöryel ekip tarafından hazırlanmaktadır. 40’a yakın sanatçı Mardin ilinin kültürel mirasını, ortak bir alan ve müşterek bir dilin üretimini araştıran sanatsal platformlara dönüştürecek.
Bienali düzenleyen ekip finansal kaynak sağlamak amacıyla bir bağış kampanyasını da beraberinde yürütmektedir. İsteyen herkes 50-TL ile 10.000-TL arasında bienale bağışta bulunabilmektedir.
Uluslararası Bienaller
Dhaka Art Summit ( 2-10 Şubat 2018) Dakka-Bangladeş
Üç yüzü aşkın sanatçının katılımıyla 10 küratörlü sergide eserler sergilenecektir. Dünya’nın her yöresinden 120’den fazla konuşmacı 16 panel tartışmasına ve Güney Asya‘da geleceğin sanat zenginliğini ortaya koyan iki sempozyuma katılacaklardır.
Sergilerini ve programlama süresini dokuz güne uzatan bienal , ilk kez Güney, Güneydoğu Asya ve Hint Okyanusu kuşağı arasında yeni bağlantılar kurmak üzerine odaklanılmıştır. Güney Asya’da sanatın dinamik gelişimi ve tarihsel Asya dışı ticaret biçimlerini canlandırmaktadır.
Fotofest İnternational (10 Mart – 22 Nisan 2018) Teksas – ABD
Bienalin ayrılmaz bir parçası olan Sanatçılar için Uluslararası Buluşma Noktası Portföy İncelemesi, sanatçıların eserlerini dünyanın dört bir yanından gelen en iyi sanat profesyonellerine hitap etme ve gösterebilme olanağı sunuyor. Dünyanın her köşesinden 450 fotoğraf sanatçısının buluşma noktası.
Sydney Bienali ( 16 Mart – 11 Haziran 2018 ) Sydney – Avustralya
16 Mart 2018 tarihinde kapılarını açacak olan Sydney Bienali, “Süperpozisyon: Denge ve Katılım” temasıyla düzenlenecek. Bir bildiriye göre Sydney Opera Evi ve Avustralya Çağdaş Sanat Müzesi de dahil olmak üzere yedi buluşma noktasında etkinlikler yapılacak. Bienal, dengenin daha büyük toplumsal sistemlerle nasıl ilişkili olduğuna odaklanacaktır.
Glasgow İnternational ( 20 Nisan – 7 Mayıs 2018) Glasgow – İskoçya
İngiltere‘nin en büyük ve etkili sanat festivallerinden birisi olan Glasgow 2018 programı kentte 70’in üzerinde mekanda yeni eserler, sergiler ve etkinlikler içermektedir. Amaç, İskoçya ve İngiltere‘deki Glasgow izleyicilerine güçlü uluslararası eserlerin tanıtılmasıdır.
130’dan fazla Glasgowlu sanatçı ile birlikte Afrika, Asya, Avrupa ve Amerika‘dan katılan sanatçılarla en az 30 farklı ülkeden temsilcilikler içeriyor. Uluslararası sanatçılar tarafından kişisel sergilerin olacağı bir bienal düzenlenecek. Glasgow merkezli, İngiltere ve Uluslararası sanatçılar tarafından 45’in üzerinde grup şovu ve 35’in üzerinde kişisel sergi izleyicileri ile buluşacak.
1.Riga Uluslararası Çağdaş Sanat Bienali ( 2 Haziran – 28 Ekim 2018 ) Riga – Letonya
Riga Uluslararası Çağdaş Sanat Bienali (RIBOCA), 2016 yılında kurulan bienal Avrupa odaklı, güçlü bölgesel profile sahip bir bienaldir. Riga ve Baltık devletlerinin zengin geçmişini ele alan bineal, sanatçıların kentin kültürel, tarihsel ve sosyo-politik bağlamı ve coğrafi çevresi ile diyaloğa girmeleri için fırsatlar sunuyor.
Made İn La ( Hammer Müzesi / 3 Haziran – 3 Eylül 2018) Los Angeles -ABD
Hammer Müzesi, Los Angeles alanında iki yılda bir eserlerini sergileyen sanatçıların dördüncü baskısını sunacak. Hepsi yeni çalışmalar yapmak üzere görevli katılan sanatçıların listesi, Şubat ayına kadar ilan edilmeme kararı aldı.Ancak müzenin kıdemli küratörü Anne Ellegood tarafından seçilen ve ortaya çıkmakta olan ve tanınmayan birçok sanatçıyı görmeyi görmeyi bekleyecek. Bağımsız küratör Erin Christovale. LA 2018’de Los Angeles Hammer Müzesi’nde.
10. Berlin Bienali ( 9 Haziran -9 Eylül 2018) Berlin – Almanya
Her zaman deneysel ve ileri düşünce olarak bilinen Berlin Bienali, bu yineleme halkasına yalnızca gerçekçi olmakla kalmayıp gerekli olduğunu da belirtmiştir. Kapsamlı olmayan bir süreci takip edecek ve kendini koruma stratejilerini temel başlangıç noktaları olarak alacak.Web sitesinde belirttiği gibi 10. Berlin Bienali, kolektif bir delilikle nasıl baş edileceği konusunda bir plan önermektedir. 10. Çağdaş Berlin Bienali , Berlin’de çeşitli mekanlarda gerçekleşecektir.
Manifesta 12 ( 16 Haziran -4 Kasım 2018) Amsterdam – Hollanda
Bu yıl göçebe olan Avrupa Bienali, İtalyan Sicilya adasında Palermo şehrinde geçiyor. Sergi, çoğunlukla sanatın ötesinde alanlardan gelen, ”yaratıcı aracılar” olarak adlandırılan bir ekip seçtikleri her zamanki tek küratör formatından uzaklaşılıyor. İki mimar, bir gazeteci, film yapımcısı ve iyi bir ölçü için çağdaş bir sanat küratörü var. Bu gerçek anlamda ilginç olmayı vaat ediyor ve bu çaba çok asıl görünüyor. İki yılda bir sanat dünyasındaki baloncukların üstesinden gelmeyi ve ciddi bir suç, yolsuzlukla mücadele eden bir Akdeniz merkezi olan kenti kalıcı ve sürdürülebilir bir şekilde etkilemeyi umuyor. Manifesta 12 ”Gezegen Bahçesi: Birlikte Varoluşun Yetiştirilmesi” , İtalya’nın Palermo kentinde çeşitli yerlerde gerçekleşecek.
Liverpool Bienali ( 14 Temmuz – 28 Ekim 2018 ) Liverpool- İngiltere
Avrupa’nın önde gelen bienallerinin onuncu baskısı Liverpool’da Temmuz ayında açılacak ve Ekim sonuna kadar sürecek. Teması ”Güzel Dünya, Nerelerdesin?”. Karışıklık içinde olan karmaşık bir dünyada organizatörler, acı gibi görülen şeylerin ”geçmişimizi yeniden düşünme, daha adil bir şekilde paylaşılabilecek yeni bir güzellik duygusunu ilerletme çağrısı” olabileceğine inanıyor. İngiltere genelinde sanat mekanlarına ve kamusal alanlara sunulacak.
SITE Santa Fe ( 1 Ağustos 2018- 6 Şubat 2019) New Mexico – ABD
Sergi Arjantinli yazar Julio Cortazar’ın aynı adlı kısa öyküsünü çıkartıyor. Atalarının evlerine bakan iki kız kardeşi izliyor. Sergide yaklaşık 25 sanatçının eserleri yer alacak. İlk proje tesisler arasında müzik eserleri yaratan LA merkezli Stephanie Taylor’un görevlendirdiği bir şarkı. SITE Santa Fe, New Mexico’da gösterilecek.
Gwangju Bienali ( 7 Eylül -11 Kasım 2018) Gwangju – Güney Kore
Gwangju Bienali 12. baskısında, uluslararası küratör ekibi ile yeni bir yapı benimsemeyi seçti. Kapsamlı bir tema olarak ” Hayal Edilmiş Sınırlar” tarihsel ve günümüz göç ile mültecilerinden esinlenerek, giderek daha küresel bir dünyada sınırların ne anlama geldiğini sorgulayan zamanlı bir temadır. Sergi ayrıca 1980 tarihinin 18 Mayıs Demokratik isyanına bağlı 600’den fazla insanın ölümüne neden olan tarihi yerlerde eserlerin sergilendiği kent tarihini de çiziyor.
Sao Paulo Bienali ( 7 Eylül – 9 Aralık 2018) Sao Paulo – Brezilya
Bienallerin tipik olarak düzenlendiği yöntemleri yeniden şekillendirmek ve yeniden düşünmek için 33. baskının baş küratörü Gabriel Perez-Barreiro, her biri kendi şovunu yönetmek üzere yedi sanatçıyı seçmiş bulunuyor. Bu da 2018 yılında birleşecek yedi ayrı sergi ile sonuçlanacak. Teması ”Affektif Affinities (Duygusal Benzerlikler)”. Brezilya’nın Sao Paulo kentindeki Parque do Ibirapuera’daki Ciccillo Matarazzo Köşkü’nde düzenlenecek.
Bangkok Bienali ( 19 Ekim 2018- 3 Şubat 2019) Bangkok – Tayland
Az bilinen yerel yeteneklerle beraber 70 kadar sanatçının yer aldığı ilk sanat bienali. ”Sevinç Beyond” temasını düzenleyerek sevinç ve mutlulukların yorumlanmasını sunacak, ayrıca mutluluk eksikliğine neden olabilecek sosyopolitik ve çevresel konular üzerinde duracak. Bangkok’u hayati bir çağdaş sanat ortamıyla ”Doğu’nun Venedik”i olarak tanıtmak için sergi, eski üç tapınak da dahil olmak üzere Chao Phraya nehri üzerindeki çeşitli mekanlarda düzenlenecek.
Kochi-Muziris Bienali (12 Aralık 2018- 29 Mart 2019) Koçi – Hindistan
Bienal, 2010 yılında kurulduğundan bu yana dördüncü gezi için, Anita Dube’yi 2018 küratörü olarak seçti. Hem kendi ülkesinde -yurtiçinde ve yurtdışında sergilediği kapsamlı tecrübeye sahip bienali organize etme geleneğini sürdürüyor. Dube sergiyi yöneten ilk kadın olarak tarihe geçti. Hindistan’daki sanat mekanlarında ve kamusal alanlarda düzenlenecek.
Bi-City Biennale Of Urbanism/Architecture
Çin‘de 15 Aralık – 15 Mart 2018 tarihleri arasında “Cities, Grow in Difference” (Farklılıklara Yetişen Şehirler) temasıyla düzenlenmektedir.
Bu bienale 25 ülkeden 230 sanatçı katılıyor. Ülkemizden Halil Altındere, Ahmet Öğüt ve Memed Erdener‘in katılımı ile Türkiye Uluslararası bienallerde temsil ediliyor.
Nantau Old Town‘da gerçekleşecek olan bienalin teması Çin’in şehirleşmesine ve bir şehir deneyimi yaşatılmasına odaklanılıyor. Bienalde dünyaca ünlü mimarlar ve mimarlık ofisleri, akademisyenler, şehir planlamacıları,sanatçılar, sanat organizasyonları ve üniversiteler yer alıyor.
Venedik Bienali 16. Uluslararası Mimarlık Sergisi
Dünyaca ünlü Venedik Bienali bu yıl 26 Mayıs-25 Kasım 2018 tarihleri arasında düzenlenecek. Yvonne Farrel ve Shelley McNamara küratörlüğünde gerçekleşecek olan bienalin bu yılki teması “Freespace/Serbestmekan”.
Venedik Bienali 16. Uluslararası Mimarlık Sergisi kapsamında İstanbul Kültür ve Sanat Vakfı(İKSV)‘nın koordinasyonunu yürüttüğü Türkiye Pavyonu‘nda yer alacak proje ise Vardiya projesi. Küratör Kerem Piker‘in üstlendiği Vardiya projesi geniş katılımlı bir proje olma iddiasını taşıyor.
