Bosna- Hersek kültürlerin, dillerin ve dinlerin harmanlandığı ve bunun yanında savaşın izlerini ülkenin her yerinde taşıyan küçük, yoksul fakat kültür açısından zengin bir ülkedir. Bu zenginliği Doğu’nun Batı’nın ve Slav kültürünün etkisinde kalmasına borçludur. Bosna ülkenin kuzey kısmını oluşturuyor ve ‘Bosna’ ismini ülkenin içinden geçen ırmaktan alıyor. Hersek ise ülkenin güneyini oluşturur.
Başkent : Saraybosna
Para Birimi : Bosna Hersek Markı
Resmi Dil : Boşnakça, Sırpça, Hırvatça
Bosna-Hersek’in Konumu
Bosna-Hersek, doğu ve güneydoğudan Sırbistan ve Karabağ, kuzey ve batıdan Hırvatistan Cumhuriyeti ile komşudur. Adriyatik Denizi’ne Dalmaçya kıyısından 20 km. uzunluğunda bir kıyısı vardır.
Bosna adı topraklarını sulayan Bosna nehrinden gelir. Nevetre nehrinin kuzey güney bölgelerine verilen Hersek ismi 15. Yüzyılda Bosna kralına isyan eden ve kendisini ‘’St Sava Herseki’’ yani dükü ilan eden Stephan Vokciç Kosora’nın bu ünvanından gelmektedir.
Bosna-Hersek’te Dil
3.7 milyon nüfusa sahip olan Bosna –Hersek’te üç dil konuşulur; Boşnakça, Sırpça ve Hırvatça. Bu dillerdeki pek çok kelime Çekçe ve Slovakça ile ile hemen hemen aynıdır. Uluslararası bir toplum olması nedeniyle İngilizce de ülkede ikinci dil haline gelmiştir.
Bosna-Hersek’te Din
Bosna-Hersek’te %44’ünü çoğunluğun Boşnak olduğu Müslümanlar oluşturur. %36’sını genelde Sırp olan Ortodokslar oluşturur. %16’lık kısmı ise ağırlıklı olarak Hırvat olan Katolik Hristiyanlar oluşturmaktadır.
Laik bir yönetim sistemine sahip olan ülkede din ve inanç geleneksel bir kültür öğesi olarak kendisini gösterir.
Bosna-Hersek Tarihi
1463 yılı itibariyle Osmanlı Devletine bağlı olan Bosna-Hersek, 1878 yılında Avusturya-Macaristan İmparatorluğuna geçmiş ve birinci dünya savaşından sonra Yugoslavya’ya katılmıştır. Bosna-Hersek 1990 lı yılların başında Yugoslavya’nın parçalanmasından sonra 3 yıl süren yıkıcı bir savaşın ardından daha şimdilerde kendine gelmeye başladı.1992-1995 yılları arasında Bosna’nın Yugoslav Federasyonuna Bağlı kalması veya ayrılması konusunda çatışma yaşanmıştı. Şu an bağımsız bir ülke olmasına rağmen uluslararası bir baskı altındadır. Savaş, Bosna’nın altyapısını ve ekonomisini kötü bir düzeye indirmiştir.
1995 Dayton Barış Anlaşması Bosna’daki iki etnik gurup arasında imzalanmıştır. Bunlar Bosna-Hersek’in Bosna-Hırvat Federasyonu ve Bosna-Sırp Cumhuriyetidir. Her birinin kendi başkanları, hükümeti, parlamentosu, siyaseti olacaktır.
Şubat 2016’da ülke resmi olarak Avrupa Birliğine katılma talebinde bulunmuştur.
Saraybosna
Bosna-Hersek’in büyüleyici başkenti Saraybosna misafirlerini hoş karşılayan tarihi bir Balkan şehri. Sırp Cumhuriyetinin de hukuki başkenti olan Saraybosna, tarihi yapıların birbirine yakın olması sebebiyle herhangi bir taşıt kullanmadan gezebileceğiniz bir şehir. Miljacka nehrinin çevresine kurulan şehir, birçok dinden insanı barındırması sebebiyle Avrupa’nın Kudüs ü olarak bilinir.
Saraybosna-İstanbul arasında karşılıklı olarak seferler mevcuttur ve makul fiyata bilet bulabilirsiniz. Ayrıca Saraybosna’dan diğer Balkan ülkelerine tren ve otobüs ile yolculuk yapabilirsiniz.
Bosna-Hersek’te Kültür
Bosna Hersek’te Boşnaklar, Sırplar ve Hırvatlar olmak üzere üç etnik grup yer almaktadır. Ayrıca ülkede kendi içinde Boşnaklar da Bosnalılar ve Hersekliler olmak üzere iki gruba ayrılıyor. Ülkenin kuzeyindekiler Bosnalı, güneyindekiler ise Hersekliler diye tabir ediliyor.
Avrupa’nın en egzotik ve homojen müziği olarak adlandırılan Bosna Hersek müziği farklı milletlere ev sahipliği yapmasının yansımaları etkilidir. Dünyaca ünlü Goran Begovic Bosna Hersek’te yetişmiş önemli bir sanatçıdır.
Boşnaklar kültür ve geleneklerine çok bağlıdır ve kendilerine has özellikleri vardır. Kahveyi lokumsuz içmedikleri gibi, misafirliğe giderken mutlaka kesme şeker götürürler. Akerdeon onlar için vazgeçilmezdir ve tabiki inatları ile meşhurdurlar.
Sırplar, Boşnaklara göre daha içe kapanık özelliktedirler. Çok fazla dışarı çıkmadıkları gibi , milliyetçilikleri ön plandadır.
Saraybosna ve Mostar’da Osmanlı kültürünün etkilerine sıklıkla rastlayabilirsiniz. Eski Ortodoks Klisesi, Gazi Hüsrev Bey Camii, aynı zamanda sinagog olan Bosna Hersek Yahudiler Müzesi ve Saraybosna Katolik Klisesi farklı dinlerin ve kültürlerin ülkede buluştuğunu göstermektedir.
Kudüs’ten sonra dinlerin harmanlandığı, camilerin, sinagogların ve kiliselerin bir arada olduğu ikinci bir yer olduğu söylenir. Yugoslavya’dan ayrıldıktan sonra komünizmin etkilerini yeni yeni üzerinden atmaya çalışan Bosna-Hersek kültürel geçmişinden dolayı gezilip görülmesi gereken mütevazı balkan ülkelerinden biridir.
Bosna Hersek’te yaşanan savaşa tepki olarak 1995 yılında başlayan Saraybosna Film Festivali, ülkenin en önde gelen festivali olup Temmuz ve Ağustos ayları arasında düzenlenmektedir.
Saraybosna Caz Festivali ise 1997 yılından bu yana düzenlenmektedir.Her yıl kasım ayında farklı milletlerden sanatçıların bir araya geldiği festival uluslararası önemli bir festivaldir.
Çocuk Festivali ise, 2004 yılından beri düzenlenmekte olup Bosna Hersek’in her yerinden 40 bin çocuğun katıldığı, eğlence ve eğitim odaklı, oyun, dans ve bir çok etkinliğiyle çocukların festivalidir. Bu festival, Güneydoğu Avrupa’nın en kapsamlı çocuk festivali olarak bilinmektedir.
Banja Luka Yaz Oyunları festivali, Ağustos ayında Kastel Kalesi içerisinde düzenlenmektedir. Farklı ülkelerden gelen birçok katılımcısıyla festival boyunca çeşitli konser, şiir geceleri ve tiyatro oyunlarıyla çeşitli etkinlikler düzenlenmektedir.
Kozara Etno Festivali, temmuz ayının başında yapılır ve 2 gün sürmektedir. Festivalde Bosna Hersek’in eski gelenekleri sunulmaktadır.
Uluslararası Tiyatro Festivali Mess, 1960 yılından bu yana düzenlenen ve Güneydoğu Avrupa’nın en seçkin festivalidir. Her yıl sonbaharda Saraybosna’da düzenlenir.
Bosna Hersek’te Ne Yenir ?
Ülke mutfak kültürüne bakacak olursak hem Türk hem de Doğu Avrupa mutfağından etkilenmiştir. Bosna- Hersek deyince aklımıza ilk gelen şeylerden biri de Boşnak böreğidir. Boşnak böreğinin en çok tercih edileni kıymalısıdır. Patateslisi, Ispanaklısı ve peynirlisi de vardır ve bunların her birininin farklı isimleri vardır. Boşnak böreği günün her saatinde tercih edilebilir. Izgara et çok popülerdir. Bunun yanında yemeklerde lahana oldukça fazla kullanılır.
Bosanki Lonac et ve lahana ile yapılan ünlü yemeklerinden biridir. Bosna-Hersek’te tercih edilen diğer bir yiyecek ise köfte. Boşnak kültürü ile yapılan köfteye ‘cevapi’ ya da ‘cevapcici’ deniyor. Yaklaşık 400 yıllık geçmişi olan bu yöresel köfte genelde sığır etinden yapılıyor ve küçük, yuvarlak bir somun ekmeğin arasında servis ediliyor. Saraybosna da bu yöresel köfteyi yapan bir çok mekan bulabilirsiniz. Bunun yanında kuzu şiş, yaprak sarması, lahana sarması, şiş kebap gibi birebir aynı olan yiyecekleri de bulabilirsiniz. Bosna-Hersek’te Müslümanların bulunduğu bazı yerlerde alkol yasaklanmış olmasına rağmen ülke genelinde alkol kullanılıyor. Ülkede bira çok tüketiliyor ve Bosna-Hersek’ e özgü olan Sarajevsko birası da bulunuyor. Ayrıca üzüm ve elmadan yapılan şarapları ve rakı da Bosna-Hersek’te sıklıkla tüketilen içeceklerden bazılarıdır. Türklere özgü tarzda tatlılar daha çok seviliyor.Baklava, tulumba tatlısı gibi. Bunların dışında yöreye özgü yemeklerden bir hamur çeşidi olan pita, İtalyan ravolisini andıran klepe, yöresel bir lezzet olan bey çorbası, soğan dolması, biber dolması, bamya, tarhana çorbası, kalja.. Türk kahvesine benzeyen bosna kahvesi ve kahve takımları da bulunur.
Bosna-Hersek’e Ne Zaman Gidilir ?
Bosna Hersek dört mevsimi yaşayan bir ülke olup, kışları soğuk ve yağışlı, yazları ise sıcak ve kurak geçmektedir. Bu nedenle Bosna Hersek’e ziyaretinizin verimli geçmesi için en uygun zamanlar ilkbahar ve sonbahar ayları olacaktır.
Kış turizmi için Bosna Hersek’i seçmek isterseniz, özellikle Bjelasnica, Igman ve Jahorina dağları kayak yapmak için ziyaretçilerini beklemektedir.
Eğlence, festival ,sanat ve sıcağı seven ziyaretçileri için Bosna Hersek Ağustos ayında oldukça keyifli bir gezi destinasyonu olabilir. Banja Luka’da düzenlenen Banja Luka Yaz Oyunları’nda çeşitli ülkelerden gelen ziyaretçi ve sanatçılarla birlikte tiyatro, şiir dinletileri ve konserler düzenlenmektedir.
Bosna-Hersek’e Nasıl Gidilir ?
Türkiye’den Bosna Hersek’i ziyaret için gidenlerden vize istenmemektedir. Sınır kapılarında istenen bir takım evraklar vardır. Bunlar arasında davetiye, seyahat sağlık sigortası, otel rezervasyonu, uçak bileti vs. gibi.
Bosna Hersek’e ulaşım için hava yolunu tercih edenler Saraybosna ve Mostar’a direkt uçuşlar bulunmakla birlikte bu uçuşlar yaklaşık 1 saat 30 dakika sürmektedir.
Demiryolu ile ulaşımı tercih etmek isterseniz Türkiye’den direkt olarak Bosna Hersek’e tren bulunmamaktadır. Belgrad ve Zagreb’te aktarma yaparak tren yolculuğu ile Bosna Hersek’e ulaşabilirsiniz.Bu yolculuk yaklaşık 20 saate yakın sürmektedir.
Karayolu ile ulaşımı tercih edenler için Bulgaristan transit vizesi alınması gerekmektedir. Bu vizeyi İstanbul Bulgaristan Konsolosluğu’ndan veya Ankara Bulgaristan Büyükelçiliği’nden temin edebilirsiniz. Bu yolculuk ise yaklaşık 20 saat sürmektedir.
Bosna Hersek’in Önemli Destinasyonları
Sönmeyen Ateş Anıtı : İkinci Dünya Savaşı’nda Saraybosna’nın kurtuluşu için dikilmiş bir anıttır. Şehrin kurtuluşundan sonra 6 Nisan 1946 yılında açılmıştır.
Umut Tüneli : İç savaş zamanında yapılmıştır. Bosnalı gönüllüler tarafından 8 saatlik mesailerle kazılan tünel tamamlandığında 960 metre uzunluktaymış. Günümüzde tünelin 20 metrelik kısmı evini tünel kazılması için hibe eden aile tarafından ziyarete açılmıştır.
Latin Köprüsü : 1541 yılında inşaa edilen ve 1. Dünya Savaşı’nın çıkmasına sebep olan Avusturya-Macaristan Prensi Arşidük Franz Ferdinand’ın suikaste uğradığı köprüdür.
Viyeçnitsa Kütüphanesi : 1992 yılındaki iç savaşta Sırp Milliyetçileri tarafından yakıldıktan sonra restore edilip tekrar halka açılan ve ülkenin en önemli ulusal arşivine sahip kütüphanesidir.
Mostar Köprüsü : Neretva nehri üzerine kurulu olan nehir ayrıca UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde bulunur.
İnat Kuca Evi :1895 yılından bu yana Bosna halkının inadını simgeleyen, milli bir sembol haline gelmiş ve 1997’den beri restoran olarak hizmet vermektedir. Avusturya-Macaristan İmparatorluğu döneminde nehir kıyısındaki evler yıkılırken, Inat Kuca’nın sahibi evinin diğer kıyıya taşınması şartını koşmuş ve ev bugünkü yerine taşınmış. Bu inat sebebiyle bu ismi almış.
Igman Dağları : Bosna Hersek’e kış aylarında gidildiğinde kayak gibi kış sporları yapabileceğiniz bir yer.
Srebrenitsa : Adı ‘’Gümüş Madeni’’ demek. Sırp Cumhuriyeti olarak belirlenen bölgede yer alıyor ve Saraybosna’ya 140 km. uzaklıkta.
Saraybosna Katedrali : 1889 yılında Paris’teki Notre Dame Katedrali’nden esinlenerek yapılmıştır. Şehirdeki Katoliklerin merkezi olarak kabul edilir.